Pan-pan, pan-pan, pan-pan

Bovenstaande kop is een noodoproep op het water, SOS bestaat al jaren niet meer. Mayday is heftiger, bij pan-pan is wel dringend hulp nodig maar (nog) geen direckt levensgevaar. Maar goed, bij het begin beginnen.

Het zou een weekend Vlieland worden maar vrijdagavond zag het marifoon-weerbericht er niet gunstig uit en even later heb ik Nico aan de foon die inderdaad vertelde dat het feest niet door ging. Afgesproken zelf een tochtje te varen op Alkmaardermeer of IJsselmeer. Uitgaande van Alkmaardermeer neem ik geen koffie en marifoon mee, dom natuurlijk want we gingen alsnog naar de Kreupel, gelukkig heeft Nico altijd wat ruimer warm water mee en mn noodpakketje bevat ook oploskoffie, thee en droogvoer.

Op het strandje bij Medenblik lijkt het allemaal erg rustig te zijn maar eenmaal onderweg zijn de golven heerlijk en ondanks de stevige wind varen we lekker door naar de noordpunt van de Kreupel om vervolgens ruim langs de oostkant naar het haventje te gaan. Op de steiger zoeken we de luwte van de hekspijlen, gelukkig houdt het gebouwtje tien meter verder nog wat wind tegen want dat hek deed dat niet echt vrees ik.

Direct na aanvang van de terugtocht worden de hemelsluizen open gezet en trekt de wind gigantisch aan, ondanks het sterk verminderde zicht zien we een speedbootje met hoge snelheid wegvaren, voor mij aanleiding voor te stellen even de bui af te wachten. Tien minuten later en behoorlijk nat boven de gordel gaan we dan toch op weg, eerst een heel stuk in de luwte van het eiland naar het noorden en daarna richting de windmolens voor Medenblik. Om niet door een wedstrijd van platbodems heen te hoeven laten we ons toch iets naar het zuiden waaien.

Voorbij de keerboei van die wedstrijd zie ik een tijdje een windsurfer in het water liggen, alleen die parasol boven het hoofd kan ik niet plaatsen. Even later realiseer ik dat het een omgeslagen catamarang is. Kort overleg en we besluiten voor de zekerheid erheen te varen, opeens komt het ding overeind en begint chaotisch, ongecontroleerd te varen, wij houden in want een aanvaring zitten we niet op de wachten. De 'piloot' wijst paniekerig naar achter en ik zie in die richting een rode zak met spullen drijven en dertig meter verderop een hoofd. Nico richting zak, blijkt toch een jonge vrouw te zijn met een veel te ruim zwemvest. Zelf benader ik het hoofd met een bochtje, benedenwinds benaderen is veiliger namelijk. Ook geheel volgens het boekje vertel ik haar mijn punt vast te pakken maar er om te denken dat ze mij niet omtrekt. Ze moet wat lachen en vraagt waarom ze de punt zou vastpakken, "voor minder snel afkoelen" is mijn antwoord. Met boeglast vaar ik tergent langzaam naar Nico met zijn slachtoffer, Nico wil een vlotje om de marifoon te bedienen, ik zie dat wat minder zitten vanwege de best hoge golfgang en mogelijk botstsende slachtoffers.

reddingsboot De cat is inmiddels al weer omgeslagen, de stuurman zit bovenop de drijver en probeert zwaaiend aandacht te trekken van andere schepen. Ik vaar die richting uit met het idee de dames op de omgeslagen cat uit het water te kunnen krijgen, Nico wil liever bij elkaar in de buurt blijven, daar conformeer ik me aan. Een dik zeiljacht komt aanvaren richting cat, ik schreeuw dat wij toch echt voorrang hebben gered te worden. Het jacht strijkt de zeilen en komt op de moter richting Nico, helemaal juist want dat slachtoffer is er duidelijk minder aan toe. Bezorgd vraag ik me af hoe het voor elkaar te krijgen om iemand aan het eind van het latijn op een deindend schip te hijzen, het ziet er eng uit met soms flink ruimte onder het steven en dan dat scherpe roer... Met enige moeite lukt het om het meisje aan boord te krijgen. Nico zal hier wel iets dieper op ingaan.

Mijn slachtoffer heeft het koud, omhoog kijken en regelmatig een kwak water over het hoofd doet geen goed natuurlijk. Mijn mededeling dat haar vriendin veilig is helpt gedeeltelijk, ik denk een redingsboot uit Enkhuizen te zien aankomen, helaas is het een gewoon snelvarend jacht die geen oog heeft voor ons. Gelukkig komt er ook een klein oranje bootje aan met zwaailichten. Slachtoffer wil opgeven en loslaten, daarvan raak ik ook wel iets in paniek om eerlijk te zijn. Ik begin af te tellen dat het minder dan een minuut gaat duren. Gelukkig is dat ook waar.

Maar dan: De reddingsboot gaat met een ander ritme op en neer als wij, drie man hangen over de zijkant van de reddingsboot, slachtoffer wil niet loslaten op mijn verzoek (kan ik me wel iets bij voorstellen maar lastig is dat wel). Ik stuur langs de reddingsboot en drie man pakt haar vast waarop ze mijn boot los durft te laten, ondertussen heb ik met mn peddel iets afstand weten te houden van de reddingsboot, na het loslaten peddel ik met volle kracht achteruit. De redding van Nico's slachtoffer met dat jacht was veel spannender maar ik vond dit ook wel genoeg om eerlijk te zijn. Na het aan boord halen verzoek ik de jongens van de KNRM toch even langs de cat te varen om daar te zien hoe daar de zaken er voor staan. Achteraf bleek die al een opstapper van hun vereniging aan boord te hebben.

De haven is niet ver meer, onderweg komt de KNRM nog even langs om te zien of het goed met ons gaat, wederzijdse duimen voor respect gaan op. In de haven varen we nog even naar de inmiddels ook geariveerde cat, op de marifoon hebben we gehoord dat de dames met onderkoeling naar het ziekenhuis onderweg zijn.

Mijn geplande re-entry traning in de golven maar even laten zitten. Inpakken en nog een glaasje wijn toe om te evalueren.

Al met al een enerverende ervaring, de redding van Nico's slachtoffer was eng om te zien en aan het eind dreigde mijn slachtoffer op te geven, dat bracht me meer van mn stuk dan nodig was, ik had alsnog kunnen gaan zwemmen met mn arm door haar zwemvest mn boot vast houden natuurlijk. Hoop van geleerd maar feitelijk ging het prima, zoals Ray Goodwin deze zomer zei: "All this training comes together in one moment."

de versie van Nico

Zaterdag 25 september 2010.
Tocht lengte 11 Nm
Wind noordwest 5-6 Bft.
Temperatuur 16 graden.
Half bewolkt met af en toe een bui.

We zouden zaterdag 25 september een tocht varen van Roptazijl naar Vlieland maar omdat het marifoonweerbericht een windvoorspelling doorgaf van 6-7 Bft afnemend naar 5-6 Bft, ging dit plan niet door.

Aangezien ik nu een dag “over heb” spreek ik met Bart af om om 10.00 uur bij OSSA te zijn en dan een plan te maken wat te doen. Op zaterdagochtend is het weer redelijk en spreken we af naar “de Kreupel te varen. Om 11.15 uur staan we klaar op het strandje bij Medemblik voor vertrek. We gaan van wal en buiten de haven houden we een koers aan van 60 graden aan. De stevige wind stuwt de golven flink op. We varen dwars op de golven, toch maken we flink vaart en met een uur en een kwartier ronden we “de Kreupel” aan de noordzijde en surfen naar de havenmond. We trekken de kajak op de houten steiger en zoeken een beetje luwte op voor de lunch. Na een korte pauze varen we de haven uit naar het zuiden om aan de lijzijde naar het noorden te varen en dan koers te zetten naar Medemblik. Nog voor we op ruimwater zitten trekt een bui met veel wind en regen over en besluiten we om terug op de Kreupel beschutting te zoeken. Door de zware regen is het zicht nihil. Na 10 minuten is de bui overgetrokken en zetten we opnieuw koers naar Medemblik. Op de heen reis moesten we al iets koers verleggen om niet tussen een groep platbodems verzeild te raken die met een wedstrijd bezig waren. Ook nu houden we de keerboei scherp in de gaten en zorgen we ervoor op ruime afstand van de snelvarende bruine vloot te blijven. Opnieuw betrekt de lucht er is weer een bui op komst de regen blijft op afstand maar het windveld treft ons hard. Het is altijd lastig in te schatten maar ik denk dat we met een dikke 7 Bft te maken hebben.

Op een goed moment geeft Bart aan dat er een catamaran om ligt en wil gaan kijken of hij hulp nodig heeft. We verleggen koers maar precies op dat moment richt het vaartuig zich op en vaart niet koersvast op ons aan. We houden hem scherp in de gaten. Toch weet de schipper al gebarend en luid schreeuwend op geruime afstand langs ons te varen. Even later valt het vaartuig opnieuw om. We varen nu in de aangegeven richting. Er drijft iets in het water, het lijkt een zak kleding maar als we dichterbij komen blijkt het om een persoon te gaan. Het niet goed passende zwemvest dreigt over het hoofd te schuiven. Er zit niet veel actie meer in de persoon die een vrouw blijkt te zijn. Ik vaar naar haar toe en maak haar duidelijk dat ze aan de voorpunt van de kajak moet gaan hangen. Ze doet een greep naar de belijning, “Hé kijk me aan, doe je armen om de punt en aan iedere kant een been”. Moeizaam doet ze wat ik zeg. Inmiddels heeft Bart op enige afstand een tweede persoon ontdekt en vaart daar heen voor een soortgelijke actie.

De dame die nu aan mijn punt hangt heeft het duidelijk koud haar gezicht is bleek, zo te zien is ze niet goed gekleed. Op mijn vragen komt weinig reactie.

Bart wil met zijn drenkeling naar de catamaran varen en daar de drenkeling afleveren. Ik wil echter dat hij bij mij in de buurt blijft. Varen met een drenkeling aan de punt van je boot in golven van 60 cm valt niet mee.

Na een kort overleg besluiten we een Pan Pan op kanaal 16 uit te laten gaan. Snel is er een reactie van de kustwacht Den Helder. Duidelijk uitgelegd wat er aan de hand is. Dan komt de vraag “wat is jullie positie” goede vraag, ik heb geen gps aan boord, lastig antwoord dus. 1 mijl oost van de haven Medemblik is mijn antwoordt. Sinds 13 juni heb ik een flair in mijn zwemvest. Ik haal het signaal uit mijn zwemvest en leg het voor op mijn dek, ik redeneer dat als ik de reddingsboot zie hem met de flair de juiste positie kan geven.

Bart heeft op dat moment de aandacht van een zeilboot kunnen trekken. Snel worden de zeilen gestreken en vaart de boot op de motor terug naar ons.

Het gaat niet goed met de dame aan mijn punt. Ze is verward en krijgt regelmatig een golf over haar gezicht. Het zwemvest blijft maar omhoog schuiven. Een paar keer vraagt ze of de reddingboot er al is.

Ik gebaar naar het jacht dat ze nu het water uit moet. Voorzichtig manoeuvreren we naar elkaar toe. Het zeiljacht is hoog en stuitert vervaarlijk op de golven. Ik kan tot op 1 meter komen en dan krijgt de wind vat op ons. Er wordt een lijn geworpen. Mis. Tegen de wind in gooien schreeuw ik. Dan komt de lijn boven op mijn dek en kan ik me voorzichtig naar het schip toe trekken. Aan de achterzijde van het jacht hangt een trap in het water. Ik wil daar eigenlijk niet zijn, als het schip door een golf wordt opgetild zie ik een gat van een meter even later is er geen gat meer. Ik moet daar niet tussen komen. Ik wil dat de drenkeling me los laat en via de grijplijnen naar het jacht gaat. Ze weigert. Grijp de lijn. Nu grijpt ze de lijn die van het jacht is toegeworpen. Snel wordt ze aan boord getrokken. Ik doe mijn best om vrij van de achtersteven te blijven en vaar dan naar Bart.

Bart.
Mijn slachtoffer heeft het koud, omhoog kijken en regelmatig een kwak water over het hoofd doet geen goed natuurlijk. Mijn mededeling dat haar vriendin veilig is helpt gedeeltelijk, ik denk een reddingsboot uit Enkhuizen te zien aankomen, helaas is het een gewoon snelvarend jacht die geen oog heeft voor ons. Gelukkig komt er ook een klein oranje bootje aan met zwaailichten. Slachtoffer wil opgeven en loslaten, daarvan raak ik ook wel iets in paniek om eerlijk te zijn. Ik begin af te tellen dat het minder dan een minuut gaat duren. Gelukkig is dat ook waar. Maar dan: De reddingsboot gaat met een ander ritme op en neer als wij, drie man hangen over de zijkant van de reddingsboot, slachtoffer wil niet loslaten op mijn verzoek (kan ik me wel iets bij voorstellen maar lastig is dat wel). Ik stuur langs de reddingsboot en drie man pakt haar vast waarop ze mijn boot los durft te laten, ondertussen heb ik met mijn peddel iets afstand weten te houden van de reddingsboot, na het loslaten peddel ik met volle kracht achteruit. Na het aan boord halen verzoek ik de jongens van de KNRM toch even langs de cat te varen om daar te zien hoe daar de zaken er voor staan. Achteraf bleek die al een opstapper van hun vereniging aan boord te hebben.

Het ene moment hectisch het volgende moment rust. De reddingsboot en het jacht gaan richting haven om de drenkelingen naar een gereedstaande ambulance te brengen. Wij varen terug naar het strandje waar we ingestapt zijn.

Je vraagt je altijd af. Wat kan beter en wat moet anders?
In dit soort gevallen niet wachten maar direct een noodoproep doen.
Zorg dat je een GPS aan boord hebt zodat je je positie goed kan doorgeven.

Wat me is opgevallen:
Er was behoorlijk veel scheepvaart maar slechts 1 zeiljacht is ons te hulp geschoten. Waarom?

Leermoment:
Zorg dat je kleding is aangepast op de watertemperatuur en wees daar nooit laks in.
Maak dat je uitrusting altijd compleet is wat voor tocht je ook vaart.
In alle omstandigheden oefening baart kunst.

De versie van de reddingsdienst 't Span uit Andijk

Onderkoelde catamaranzeilers uit het water gehaald.

reddingsboot

ANDIJK - Zaterdagmiddag krijgt de bemanning van reddingboot 't Span de verontrustende melding van een surfer in problemen. Na snel uitvaren wordt duidelijk dat het geen surfer betreft, maar dat 2 catamaranzeilers overboord geslagen waren die hulp nodig hadden.

De catamaran van beide slachtoffers was omgeslagen en de zeilers waren niet meer in staat om deze zelf overeind te krijgen. Als gevolg daarvan komen beide personen verder in de problemen, raken vermoeid en de onderkoeling slaat toe.

Kayakkers
Gelukkig zijn er een paar kayakkers in de buurt die te hulp schieten. Zij kunnen één van de slachtoffers over de punt van de kayak leggen, en varen zo richting de kust. De andere zeiler wordt door een passerend zeiljacht aan boord genomen. Eén en ander speelt zich ongeveer een mijl buiten de haven van Medemblik af. Na alarmering is reddingsboot de Gooier dan ook snel ter plaatse en kan het eerste slachtoffer overnemen van de kayakker. Als duidelijk wordt dat deze persoon onderkoeld is wordt een ambulance gevraagd voor medische assistentie. Deze gaat naar het Regatta Centre bij Medemblik waar het slachtoffer naar toe wordt gebracht.

Eerste hulp
Reddingboot 't Span is inmiddels naar het tweede slachtoffer gegaan aan boord van het zeiljacht. Ook dit slachtoffer heeft medische assistentie nodig vanwege onderkoeling. Twee bemanningsleden van reddingsboot 't Span stappen over op het zeiljacht en verlenen meteen eerste hulp om het slachtoffer te behoeden voor verdere onderkoeling. Besloten wordt om het zeiljacht met slachtoffer door te laten varen richting de haven van Medemblik waar zij 5 minuten later arriveren, onder begeleiding van reddingsboot 't Span. Hier wordt het slachtoffer stabiel gehouden in afwachting van de geallarmeerde ambulances. Gelukkig zijn deze snel ter plaatse en kunnen zij de slachtoffers overnemen van de reddingsboten.

Er worden nog wat gegevens uitgewisseld, en dan komt de volgende melding al weer binnen......